براى نقد هدف‌‏ها از دو راه مى‌‏توانم شروع كنم: يكى سنجش هدف‏‌ها با خودم؛ ديگر، سنجش آنچه كه يک هدف مى‌‏دهد، با آنچه كه مى‌‏ستاند. روش نقد، ج۱، ص۴۴.

تأثيرپذيرى و رنج و شادى تو، نشان دهنده‏ قدر و درجه‏ وجودى توست و بايد محاكمه شود كه چرا اين طبيعت را نگه داشته‏‌ام، كه از فلان حرف، فلان عمل و فلان برخورد، خوشحال و يا ناراحت شوم. من می‌توانم با دگرگون كردن توقّع‏‌ها، تحمّل‏‌هايم را زياد كنم. نامه‏‌هاى ...

وقتى كه دنيا برايت تنگ شده باشد، وقتى آسمان آنقدر كوتاه شود كه نتوانى سرت را بلند كنى و مجبور باشى سرت را روى زانوانت بگذارى و گريه كنى؛ اگر اين آسمان پايين و اين دنياى تنگ را احساس كردى، آن موقع به امامت، به ولايت، به رسالت، به دين، به وحى، به غيب محتاج مى‌‏شوى‏. خط ...

ما گاهى مانند آتشفشان‌‏هايى هستيم كه واقعاً مى‌‏جوشيم و مى‌‏خروشيم، ولى براى لحظه‌‏اى. نمى‌‏شود روى ما برنامه ريزى كرد. براى يك حركت طولانى و مستمر، هيچ خوب نيستيم. خط انتقال معارف،۶۲.  

كسى كه نظام جهان و تركيب انسان را نمى‏‌شناسد، از بهار مغرور مى‏‌شود و از پاييز به درد مى‏‌نشيند، در حالى كه براى عارف، اين همه نشان يك حركت است و اين حركت متعادل است و تعادلش را از همين تعارض‏‌هايش مى‏‌گيرد.  استاد و دروس،(ادبیات، هنر، نقد)، ص۱۰۷.

آن‏طور زندگى كن كه مرگ، مزاحم زندگى تو نباشد! و آن‏‌گونه بمير، كه زندگى ساز باشى! شايد بتوانى، در كنار «فاطمه‏» باشى! نامه‌هاى بلوغ، ص۱۳۵.

براى شناخت اينكه براى چه هستم، بايد بدانم با چه چيزهايى هستم. از وسائلى كه در يك اتاق هست مى‏‌توان كشف كرد كه اين اتاق براى چيست و براى چه آفريده شده. از استعدادها و نيروهاى انسان هم مى‏‌توان كشف كرد كه او براى چيست و براى چه آفريده شده است. رشد، ص۲۰

شيطان با يك كبر زمين خورد؛ آدم با يك حرص زمين خورد؛ پسر آدم با يك بخل ذليل شد؛ يونس با يك شتاب ذليل شد؛ ما كه الحمدللَّه همه اينها را با هم داريم و احساس ندامتى هم نداريم! اخبات، ص۳۲.

اخبات، آن انكسار باطنى، آن خشيت باطنى و آن دل‌شكستگى است كه تو را به وصال رحمت حق مى‌‏رساند. اينجاست كه تو حتى با گناهانت، انتظار اجر دارى. با تفريطت، با تقصيرت، طمع كه هيچ، مطالبه مى‏‌كنى: «لَئِنْ طالَبْتَنِى بِذُنُوبِى لَاطالِبَنَّكَ بِكَرَمِكَ وَ لَئِنْ ...

صبورى به اندازه‏ عشق است. آدمى به اندازه‌‏اى كه چيزى را مى‌‏خواهد، بر آن پايدار مى‌‏ماند و در راه آن سختى‌‏ها را تحمّل مى‌‏نمايد و براى آن مقدّمه مى‌‏سازد و زمينه فراهم مى‌‏آورد.  نامه‌هاى بلوغ، ص۲۱۱.